Interview Hoe naar Zo: Willemien x Het Repair Café

Interview Hoe naar Zo: Willemien x Het Repair Café  

In Diemen zijn we hard bezig om een duurzaam dorp te worden. Hiervoor zijn er veel veranderingen nodig. Een bekend voorbeeld is de energietransitie. Deze transitie zorgt voor grote vragen. Hoe gaan we dit samen doen? Wat kan je als individu doen om hierbij te helpen? Een andere belangrijke verandering die nodig is noemen we de circulaire transitie. Dit is de verandering van onze huidige (lineaire) economie naar een circulaire economie. In een circulaire economie bestaat geen afval en worden producten en grondstoffen steeds opnieuw gebruikt.  

Het Repair Café, geleid door betrokken vrijwilligers, is een Diemense organisatie die zich inzet voor circulariteit. Dit doen ze door inwoners te helpen bij het maken van kleding en het repareren van kapotte en oude apparaten. In 2023 won het Repair Cafe zelfs de Diemense Duurzaamheidsprijs. Deze werd in ontvangst genomen door Willemien Boland. 

We spraken haar over haar werk bij het Repair Cafe en hoe zij aankijkt tegen circulaire economie. Over de omslag die nodig is in de manier van denken over reparatie en hergebruik van spullen. Én de oproep om nog meer enthousiaste inwoners te laten aansluiten bij het Repair Cafe.  

Nieuw kopen tegengaan 

Duurzaamheid is bij Willemien met de paplepel ingegoten. Bij haar thuis werd nooit nodeloos weg gegooid of verspild. ‘Wat nog mooi of bruikbaar is kan worden vermaakt of gerepareerd’ zegt Willemien. ‘Gebruikte spullen belanden nu massaal op de afvalberg. En nieuw spul, vaak van slechte kwaliteit, komt uit China. Daar hangt een hele keten aan vast van CO2 vervuiling door transport, nieuwe grondstoffen, water, biodiversiteitsverlies, etc. Allemaal nadelige gevolgen. Met het Repair Cafe gaan we het (impulsief) kopen van nieuwe spullen tegen door kleding te maken of apparaten te repareren.  

‘We moeten beseffen dat wat we doen, schadelijk is. Als er niet van tevoren wordt nagedacht over het ontwerpen van een product, wordt het uiteindelijk afval en geen grondstof’. 

Van grondstof naar grondstof 

Circulaire economie betekent voor mij van ‘grondstof naar grondstof’, in plaats van ‘van grondstof naar afval’. Het is een model van productie en consumptie waarbinnen materialen en producten een zo lang mogelijk leven hebben. Dat betekent eigenlijk dat het afval tot een minimum wordt beperkt. Wanneer een product het einde van zijn levensduur bereikt, worden de materialen zoveel mogelijk binnen de economie gehouden onder andere dankzij recycling. Deze kunnen keer op keer productief worden gebruikt, waardoor meer waarde wordt gecreëerd. Het maken van iets dat stuk is, verlengt de levensduur. Het Repair Café is daarom een goed, circulair initiatief.  

We moeten naar een ‘goed genoeg’ economie, in plaats van altijd maar goedkoper, beter en meer. Maar daar vind ik helaas niet zoveel fans voor. Dat voelt toch als een beetje Groenlinks Grachtengordel Geneuzel, het nieuwe Geitenwollen-sokken. Want ja, duurzame initiatieven hebben nog steeds weleens last van een imagoprobleem. 

Het gaat om bewustzijn 

‘Het gaat uiteindelijk om het besef’ zegt Willemien. Niet alleen bij ons maar ook de grote bedrijven.  We moeten beseffen dat wat we doen, schadelijk is. Er worden zoveel producten geproduceerd die niet lang meegaan, troep dus. Mensen kopen deze troep en die troep wordt afval. Als er niet van tevoren wordt nagedacht over het ontwerpen van een product, wordt het uiteindelijk afval en geen grondstof.  

Tenzij je het dus kan repareren. Daar komen wij met het Repair Cafe weer om de hoek kijken. Het scheelt ook in de portemonnee. Mensen hoeven namelijk niet altijd nieuwe spullen. Ze zijn ook gewoon hartstikke blij als ze hun oude vertrouwde apparaat weer kunnen hergebruiken. Ze hoeven niet per se iets nieuws. 

Samen bewegen naar een circulaire economie 

Er kleeft wel een risico aan de benadering van ‘een betere wereld begint bij jezelf’. Zo leg je ook te veel verantwoordelijkheid bij het individu terwijl het een collectief gebeuren is. Er zijn tegenwoordig al klimaatpsychologen die mensen helpen met klimaatstress en depressies.  

‘We moeten als inwoners van Diemen ons steentje bijdragen, maar dan moeten de bedrijven ook meedoen en niet blijven lozen en blijven produceren op slechte manieren’. 

We varen wel in een systeem, dat systeem heet kapitalisme en dat wil maar meer. Meer winst, meer afzet. Soms ben je niet gewapend tegen dat psychologische spelletje om die koop te willen maken. Of tegen het harder werken, want dan ben je succesvol. Iedereen bewandelt datzelfde pad. Je wordt bijna gedwongen om mee te draaien in dit systeem dat jou naar de auto van je buurman laat kijken en laat denken: Goh, dat wil ik ook. Het systeem waar we in zitten is niet toekomstbestendig. Het kapitalisme en neoliberalisme zijn verschrikkelijk, het is de dood in de pot.  

We dragen ons steentje bij als mens, en dat moet ook gebeuren om te veranderen met elkaar. Maar als al die bedrijven die maar blijven lozen en blijven produceren op slechte manieren, hiermee weg blijven komen omdat ze geld genoeg hebben om het af te kopen, dan gaan we er niet komen.  

Op zoek naar nieuwe vrijwilligers  

We worden zo goed gevonden door Diemenaren dat er vaak meer mensen binnenkomen dan we kunnen helpen. Het doel blijft wel altijd om mensen nog dezelfde dag te kunnen helpen. Soms moet er een onderdeeltje besteld worden dan duurt het iets langer, maar vaak lukt het om dezelfde dag nog een apparaat terug te geven.  

Er is dus mega veel werk voor ons. We hebben nu een wisselende groep van handige jongeren en oude vakmannen. Gelukkig ook wat lui die in de muziek zitten en goed naar versterkers en ander audiomateriaal kunnen kijken. Dat zijn dan weer skills die niet iedereen heeft. 

Omdat we het zo druk hebben zoeken we altijd extra handjes die ons willen helpen, zegt Willemien. Het verloop, vooral onder jongeren, is groot. Dat is ook logisch want zij moeten naar school of hebben weekendbaantjes. Wat heel fijn en leuk is, is dat Vluchtelingenwerk Nederland ons soms in contact brengt met iemand die de Nederlandse taal wil leren en die de vaardigheden uit hun eigen land kunnen inzetten. Vorig jaar startte er een Syrische jongen. Hij had twee elektronica zaken in Syrië. Dat waren precies de vaardigheden die wij misten. We zoeken altijd nieuwe vrijwilligers die het leuk lijkt om te helpen. Werk is er genoeg! 

Duurzame initiatieven stimuleren 

Naast het Repair Cafe zet Willemien zich ook op andere vlakken in voor circulaire economie. Zo verzamelt zij flessendoppen. ‘Ik verzamel deze voor KNGF (Koninklijke Nederlandse Geleidehond Fonds) en Stichting Hulphond’, zegt Willemien. Regionale afvalverwerkers geven een vergoeding per kilo plastic doppen. Het plastic dient dan weer als grondstof voor nieuwe producten. Via zogenaamde regionale inzamelpunten en depots worden miljoenen doppen ingezameld, gesorteerd en klaargemaakt voor verdere recycling. 

Er zijn heel veel foute doppen. Allemaal doppen waar metaal of papier in zit. Dat willen we allemaal niet. Het moet zuiver plastic zijn, want wat is nou de meerwaarde van doppen? Dat is dat het een bepaalde constante vorm van (mono)plastic is en die brengt heel veel op in de recycling van oud plastic. 

Er zijn bedrijven die dat plastic recyclen, de doppen worden dan verwerkt tot granulaat korrels. Kleine korreltjes die weer gebruikt kunnen worden voor ‘nieuwe’ dingen zoals bloempotten en vuilnisbakken. Wat heel jammer is, en dat zit de transitie naar een circulaire economie echt in de weg, is dat recyclen nog altijd duurder is dan het maken van nieuw plastic met ‘virgin’ grondstoffen (nieuw te winnen of gewonnen materiaal). Daar ligt echt nog een grote kans.  

Kleine dingen blijven doen 

Ik kan persoonlijk niks doen aan het net geschetste scenario waar we op af stevenen met z’n allen. Maar ik kan wel op microniveau kleine dingetjes doen waarvan ik denk dat het goed is op het gebied van circulair bezig zijn. Ik koop bijvoorbeeld weinig kleren. Niemand wordt daar meteen beter van, maar ik heb er zelf een goed gevoel bij dat ik niet meedoe met de gekte van het bestellen van drie verschillende maten bij Zalando.  

‘Wees authentiek! Blijf jezelf de vraag stellen: Waarom doe ik dit? Waarom koop ik dit? Waarom wil ik dit? Circulaire economie begint bij het besef’.

Wij kunnen zelf wat dingen doen maar de grootste impact ligt natuurlijk bij de bedrijven. Zij moeten ook hun steentje bijdragen. Of eigenlijk juist niet bijdragen. Je draagt in dit geval juist niet iets bij om iets bij te dragen. 

Blijf authentiek  

Ik wil andere mensen en vooral jongeren meegeven om authentiek zijn. Ik weet niet of ik het leuk zou vinden nu, jong zijn. Jongeren hebben nu met zoveel te maken, door sociale media is de wereld zo veel groter. Er is zoveel meer om mee te vergelijken. Ik vind het ook moeilijk om me in te leven in jongeren. Er zijn al zoveel struggles waar zij tegenaan lopen in dit leven. Je bent zo opzoek naar jezelf, en er zijn nu zoveel prikkels. Maar wat al helpt is jezelf de vraag stellen: Waarom doe ik dit? Waarom koop ik dit? Waarom wil ik dit? Het begint bij het besef. En dat bewustwordingsproces begint eigenlijk bij die vraag.  

Hoe doen organisaties in Diemen dat? 

• Werken samen aan een plek voor circulaire communities  
• Blazen nieuw leven in oude apparaten, spullen en textiel 
• Helpen bij het correct recyclen van apparaten, spullen en textiel wat niet gemaakt kan worden  

Zo kun je meedoen! 

Wil je ook meehelpen aan een circulaire economie in Diemen? Wordt vrijwilliger bij het Repair Cafe. Schrijf je in via: repaircafe@duurzaamdorpdiemen.nl 

Meer over de kansen van de energietransitie en circulaire economie 

De energietransitie biedt kansen voor iedereen, voor bedrijven, buurten en bewoners. Meer weten? Kijk op vanhoenaarzo.nl