Omgevingswet

De Omgevingswet gaat over de fysieke leefomgeving. Dit is alles wat u ziet, voelt en ruikt. Bijvoorbeeld gebouwen, wegen, parken, een schone lucht, sloten, rivieren en bossen. Deze leefomgeving moet veilig en gezond zijn, maar tegelijkertijd ook ruimte bieden aan ontwikkeling.

Wat de Omgevingswet voor u betekent, hangt af van uw situatie.

U bent initiatiefnemer

U krijgt met de Omgevingswet te maken als u iets wilt veranderen in uw leefomgeving. Bijvoorbeeld als u plannen heeft om uw huis te verbouwen, een evenement wilt organiseren of als u als ondernemer een loods wilt laten plaatsen naast uw bedrijfspand. U bent dan initiatiefnemer en moet uitzoeken of u een vergunning nodig heeft of een melding moet doen. Dat kan in het nieuwe landelijke Omgevingsloket.

U bent belanghebbende

U kunt ook met de Omgevingswet te maken krijgen als iemand anders iets wil veranderen in uw leefomgeving. Bijvoorbeeld als uw buren een garage willen neerzetten of als een bedrijf in de buurt het kantoor wil vergroten. U bent dan belanghebbende. Hiervoor gelden wel een aantal juridische criteria. 

Aanvragen voor een omgevingsvergunning tot 1 januari 2024

Heeft u een vergunning gekregen of ingediend vóór de invoering van de Omgevingswet? Als de gemeente u al een vergunning heeft verleend, blijft deze gewoon geldig. U hoeft niets te doen. Als de gemeente de aanvraag nog moet behandelen, dan gebeurt dat in principe volgens het oude recht. U moet wel zorgen dat alle benodigde stukken tijdig zijn aangeleverd.

Dit is wat er is veranderd per 1 januari 2024.

Eén wet

Er zijn tientallen wetten met honderden regels voor de inrichting van de fysieke leefomgeving. Hierdoor is de wetgeving ingewikkeld en duurt het soms (te) lang voordat een nieuw initiatief of project kan starten. Met de nieuwe Omgevingswet voegt de overheid al deze regels samen in één wet. Dit maakt de wetgeving overzichtelijker.

Eén Omgevingsloket

Op 1 januari 2024 is één digitaal Omgevingsloket voor inwoners en ondernemers geopend. In dit loket wordt alle informatie verzameld. Willen inwoners of ondernemers een project of activiteit starten? Dan kunnen zij vergunning(en) (digitaal) aan vragen bij één loket. Zijn de gemeente én de provincie samen verantwoordelijk voor één vergunningaanvraag? Dan neemt maar één van beide de beslissing. Dit is makkelijker en sneller voor de aanvrager. Het Omgevingsloket vervangt daarmee de drie loketten Omgevingsloket online, de Activiteitenbesluit Internet Module (AIM) en Ruimtelijkeplannen.nl.

In het landelijke Omgevingsloket kunt u:

• Zien welke regels er gelden op de locatie;
• Toetsen of een plan haalbaar is;
• Controleren of het aanvragen van een vergunning nodig is (de vergunningscheck);
• Melding doen van een klein project;
• (Bouw)vergunning(en) aanvragen.

In onderstaande animatie krijgt u uitleg over het digitaal Omgevingsloket. 

Omgevingsvisie en omgevingsplan

De Omgevingswet introduceert ook nieuwe instrumenten. Zo moet iedere gemeente een omgevingsvisie en een omgevingsplan maken.

Omgevingsvisie

De omgevingsvisie omvat doelen, ambities en richtlijnen voor onder andere ruimtelijke ordening, milieu, waterbeheer en mobiliteit. Het geeft richting aan de gewenste ontwikkeling en kwaliteit van de leefomgeving. Het is een brede kijk op de omgeving. Dit vervangt onder andere de structuurvisie en het milieubeleidsplan. 

Omgevingsplan

In het omgevingsplan staan alle regels voor de fysieke leefomgeving. Deze regels gelden voor iedereen en gaan over wat wel en niet kan op een bepaalde plek in de gemeente. Het omgevingsplan vervangt de vele bestemmingsplannen en bepaalde verordeningen.

Meer participatie

De Omgevingswet moedigt participatie aan. Dit betekent dat de initiatiefnemer van een project vanaf de start andere belanghebbenden, zoals omwonenden, laat meekijken en meedenken. De initiatiefnemer neemt alle belangen mee in het plan.
Hoe de participatie wordt aangepakt is afhankelijk van de specifieke situatie en het type project.

Onderstaande animatie legt de regels voor participatie uit, die in de Omgevingswet staan. 

Gemeente en participatie

De Omgevingswet verplicht de gemeentes om vaker participatie toe te passen. Zo moet de gemeente bij het opstellen van de omgevingsvisie, het omgevingsplan en omgevingsprogramma’s gebruik maken van participatie.

Verplichte participatie

Ook inwoners en ondernemers moeten méér overleggen met andere belanghebbenden. Een initiatiefnemer (diegene met een plan of idee) wordt aangemoedigd om aan participatie te doen, maar is dat meestal niet verplicht. Er geldt één uitzondering: de gemeenteraad kan gevallen aanwijzen waarin participatie wél verplicht is. Het gaat dan om activiteiten die niet binnen het omgevingsplan passen en waarvoor een vergunning nodig is.

Is de verplichte participatie niet meegenomen in de aanvraag? Dan zal de gemeente dit terugleggen bij de initiatiefnemer en de aanvraag niet in behandeling nemen.

Vrijwillige participatie

Ook bij initiatieven waarbij participatie niet verplicht is stimuleert de Omgevingswet participatie. De voordelen van participatie zijn groot, zoals:

• Meer steun van betrokkenen bij aanvang.
• Minder weerstand in een later stadium van het project.
• Inzicht in alle belangen helpt de gemeente bij haar afweging en besluitvorming.

Een continu proces 

De Omgevingswet brengt veel veranderingen mee. Veranderingen in regels, maar ook in de manier van samenwerken. Het kost tijd om hieraan te wennen. Ook is niet alles meteen af. De komende jaren wordt het landelijke Omgevingsloket continu verbeterd en verder uitgebreid.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen 

Tegelijk met de Omgevingswet is op 1 januari 2024 ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) ingegaan. Met deze wet wil de overheid de kwaliteit van bouwwerken en de kwaliteit van het toezicht in de bouw verbeteren. 

Inhuren van een kwaliteitsborger

Nu is het de taak van de gemeente om toe te zien op de kwaliteit van bouwwerken. Na invoering van de Wkb verschuift deze taak naar onafhankelijke, gecertificeerde controleurs. Zij worden ‘kwaliteitborgers’ genoemd. Dit gebeurt stapsgewijs, op basis van het soort bouwwerk (de gevolgklasse) en de opdracht (nieuwbouw of verbouw). De kosten voor het inhuren van de kwaliteitsborger zijn voor de initiatiefnemer.

Daarnaast zijn aannemers door de Wkb verplicht om te laten zien dat aan alle bouwregels is voldaan. Ook is de aannemer verantwoordelijk voor de gevolgen van alle gebreken in de bouw die hij zelf veroorzaakt heeft. De klant kan de aannemer dwingen om deze fouten te repareren. Dit alles moet zorgen voor betere, veiligere en sterkere bouwwerken.

Heeft u vragen over de Omgevingswet? Of de impact hiervoor op uw (bouw)plannen?  Neem dan contact op met ons via info@diemen.nl.